Καταρράκτης

Τι είναι ο καταρράκτης;

Καταρράκτης ονομάζεται η θόλωση του φυσικού φακού του οφθαλμού. Ο φυσικός φακός (κρυσταλλοειδής φακός) του ματιού βρίσκεται πίσω από την ίριδα και φυσιολογικά είναι διαυγής. Ο ρόλος του είναι να εστιάζει τις ακτίνες πάνω στον αμφιβληστροειδή, όπως ο φακός μίας φωτογραφικής μηχανής εστιάζει πάνω στο φιλμ. Με την πάροδο της ηλικίας ο φακός αυτός θολώνει με αποτέλεσμα να εμποδίζεται η δίοδος του φωτός και να μειώνεται η ποιότητα της όρασης. Άλλες αιτίες για την εμφάνιση ή γρηγορότερη εξέλιξη του καταρράκτη είναι ο σακχαρώδης διαβήτης, κάποιες οφθαλμικές νόσοι, διάφορα φάρμακα (π.χ. κορτιζόνη) και η μεγάλη έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία.

Ποιά είναι τα πρώιμα συμπτώματα του καταρράκτη και πότε πρέπει να αποτανθούμε στον οφθαλμίατρο;

Καθώς ο καταρράκτης εξελίσσεται, τα κυριότερα συμπτώματα που εμφανίζονται είναι μειωμένη όραση (κοντινή ή μακρινή), θάμπωμα, δυσκολία στη νυχτερινή οδήγηση, λάμψεις και αντανακλάσεις γύρω από αντικείμενα, μονόφθαλμη διπλωπία και εξασθενημένη αντίληψη χρωμάτων. Όταν τα συμπτώματα αυτά φτάσουν στο σημείο να εμποδίζουν τις καθημερινές δραστηριότητες του ασθενούς όπως π.χ. διάβασμα, οδήγηση, ράψιμο κ.λ.π., πρέπει να απευθυνθεί στον οφθαλμίατρο.

Ο καταρράκτης θεραπεύεται με φάρμακα;

Όχι. Στα αρχικά στάδια ένα ζευγάρι γυαλιά μπορεί να βελτιώσει την όραση γιατί καθώς εξελίσσεται ο καταρράκτης μπορεί να αλλάξει τους βαθμούς της διάθλασης (συνήθως προκαλεί αύξηση της μυωπίας και βελτιώνει με τον τρόπο αυτό την κοντινή όραση). Ωστόσο, καθώς εξελίσσεται ο καταρράκτης η αλλαγή των γυαλιών γίνεται πιο συχνή και το όφελος μικρότερο. Η μόνη μόνιμη θεραπεία είναι η χειρουργική αφαίρεση του καταρράκτη.

Πώς γίνεται η χειρουργική επέμβαση του καταρράκτη;

Η χειρουργική επέμβαση του καταρράκτη δεν είναι τίποτε άλλο παρά η απομάκρυνση του θολού φυσικού φακού του ματιού  και η αντικατάστασή του από ένα μόνιμα τοποθετούμενο ενδοφθάλμιο φακό (ενδοφακό). Η θεραπεία του καταρράκτη είναι αποκλειστικά χειρουργική. Η μεγάλη επανάσταση στη χειρουργική του καταρράκτη επήλθε με την εισαγωγή της φακοθρυψίας, της χρήσης δηλαδή υπερήχων οι οποίοι θρυμματίζουν τον φακό και επιτρέπουν την αφαίρεσή του από πολύ μικρές τομές. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να μειωθεί πολύ ο χειρουργικός χρόνος, να βελτιωθεί το οπτικό αποτέλεσμα και να μειωθούν οι επιπλοκές. Πλέον, το χειρουργείο του καταρράκτη γίνεται με τοπική αναισθησία, δηλαδή σταγόνες αναισθητικού κολλυρίου και ο ασθενής φεύγει μόλις τελειώσει η επέμβαση. Επιπρόσθετα, στην τελειοποίηση  της τεχνικής έχει συμβάλλει και η εξέλιξη της τεχνολογίας των ενδοφακών αλλά και των ιατρικών μηχανημάτων.

Σύγχρονη Χειρουργική Κρυσταλλοειδούς Φακού:

Από θεραπεία αποκατάστασης στη Διαθλαστική χειρουργική του καταρράκτη

Η εξέλιξη των μηχανημάτων φακοθρυψίας, των χειρουργικών εργαλείων και συνολικά της τεχνικής για την αφαίρεση του καταρρακτικού φακού, έχει μετατρέψει την επέμβαση του καταρράκτη από μια επέμβαση αποκατάστασης της όρασης σε διαθλαστική επέμβαση. Δηλαδή, ταυτόχρονα με την αφαίρεση του θολού φακού γίνεται και διόρθωση διαθλαστικών σφαλμάτων (μυωπία, υπερμετρωπία, αστιγματισμός, πρεσβυωπία). Μετά την αφαίρεση του κρυσταλλοειδούς φακού τοποθετείται ενας ενδοφακός στη θέση του, ο οποίος είναι υπολογισμένος έτσι ώστε να διορθώσει το οπτικό σύστημα του ασθενή και να αποκτήσει ανεξαρτησία απο διορθωτικά γυαλιά.

Οι επεμβάσεις αυτές απαιτούν τη χρησιμοποίηση των πιο σύγχρονων μεθόδων βιομετρίας (οπτική βιομετρία) και την επιλογή premium ενδοφακών.

Υπάρχουν πάρα πολλά είδη ενδοφακών και η επιλογή εξαρτάται από τις προσδοκίες του ασθενή και την κατάσταση του οφθαλμού. Παρακάτω αναφέρονται οι βασικές κατηγορίες των σύγχρονων ενδοφακών:

Ασφαιρικοί: πρόκειται για φακούς που μειώνουν τις σφαιρικές εκτροπές και έτσι παρέχουν καλύτερη ποιότητα όρασης.

Τορικοί: ειδικοί ενδοφακοί που διορθώνουν τον αστιγματισμό

Πολυεστιακοί: η κατηγορία αυτή απευθύνεται σε πρεσβύωπες που θέλουν να «πετάξουν» τα κοντινά γυαλιά.

Προσαρμοστικοί: και αυτοί οι ενδοφακοί έχουν σαν στόχο τη διόρθωση της πρεσβυωπίας αναπληρώνοντας μερικώς τη λειτουργία της προσαρμογής.

EDOF: Φακοί με ιδιαίτερη σχεδίαση στο οπτικό τους τμήμα ώστε να βοηθούν και στην ενδιάμεση όραση.

Συζητήστε με τον οφθαλμίατρό σας ποια κατηγορία είναι η καλύτερη για την περίπτωσή σας ανάλογα με τις επιθυμίες σας, τις καθημερινές σας ανάγκες και την κατάσταση των οφθαλμών σας.

Η σύγχρονη τεχνική έχει πολλαπλά πλεονεκτήματα:

  • ΤΟΠΙΚΗ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑ: επειδή οι χειρουργικοί χειρισμοί έχουν ελαχιστοποιηθεί και η χειρουργική επέμβαση έχει γίνει πολύ πιο «ελαφριά» δεν απαιτείται γενική αναισθησία παρά μόνο σε ελάχιστες περιπτώσεις (π.χ. παιδιά, αδυναμία συνεργασίας – επικοινωνίας με τον ασθενή). Έτσι, η αναισθησία που χρησιμοποιείται είναι τοπικές σταγόνες ή οφθαλμική αλοιφή.
  • ΜΙΚΡΗ ΤΟΜΗ: ενώ παλιά έπρεπε να γίνει τομή περίπου στο μισό του οφθαλμού, με τις καινούργιες τεχνικές μικρής τομής όλο το χειρουργείο  γίνεται μέσα από πολύ μικρές τομές, οι οποίες κλείνουν μόνες τους χωρίς να μπαίνουν ράμματα με αποτέλεσματα να επουλώνουν πολύ γρήγορα.
  • ΜΕΤΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΗ ΟΠΤΙΚΗ ΟΞΥΤΗΤΑ: η βελτίωση των ενδοφακών, ο πιο ακριβής υπολογισμός του βαθμού του ενδοφακού που απαιτείται για το συγκεκριμένο οφθαλμό και η βελτίωση των χειρουργικών τομών έχουν σαν αποτέλεσμα την επίτευξη άριστων μετεγχειρητικών αποτελεσμάτων.
  • ΧΡΟΝΟΣ ΑΝΑΡΡΩΣΗΣ: όλα τα παραπάνω συντελούν ώστε να μειωθεί σημαντικά ο χρόνος ανάρρωσης από το χειρουργείο. Το μάτι μετά το χειρουργείο παραμένει ανοικτό και ο ασθενής φεύγει αμέσως από την κλινική και επιστρέφει στο σπίτι του. Αρκετοί ασθενείς είναι σε θέση να επιστρέψουν στις καθημερινές δραστηριότητές τους από την επόμενη μέρα και σχεδόν όλοι μέσα σε 4-5 μέρες έχουν καθαρή όραση.
  • ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ ΑΠΟ ΓΥΑΛΙΑ: η μεγάλη ακρίβεια που επιτυγχάνεται στον υπολογισμό με τα σύγχρονα μηχανήματα επιτρέπει τη διόρθωση της μυωπίας, υπερμετρωπίας, αστιγματισμού και πρεσβυωπίας και την ανεξαρτησία από γυαλιά μετά το χειρουργείο.

Το χειρουργείο του καταρράκτη πρέπει να γίνεται όταν η μείωση της όρασης του ασθενή τον εμποδίζει στις καθημερινές του δραστηριότητες ή όταν συντρέχουν ιατρικοί λόγοι (π.χ. αύξηση της ενδοφθάλμιας πίεσης από εξοιδημένο φακό, υπεξάρθρωση φακού κτλ). Με τις παλαιότερες χειρουργικές μεθόδους η αφαίρεση του καταρράκτη γινόταν μέσα από μεγάλες τομές και ήταν πιο εύκολη όταν ήταν «ώριμος» και σκληρός. Με την εισαγωγή της χρήσης των υπερήχων (φακοθρυψία) αυτό δεν ισχύει και η αντίληψη αυτή είναι πλέον επιβλαβής επειδή η αφαίρεση ενός ώριμου ή υπερώριμου καταρράκτη μπορεί να περικλείει κινδύνους για το ενδεχόμενο εμφάνισης κάποιων επιπλοκών τόσο κατά τη διάρκεια της επέμβασης όσο και μετεγχειρητικά.

Μετά το χειρουργείο απαγορεύεται το τρίψιμο του ματιού, η επαφή με το νερό και για μια εβδομάδα συνιστάται αποφυγή μακιγιάζ, άθλησης, μπάνιου – κολύμβησης και έντονων δραστηριοτήτων.